पोलीस सब इन्स्पेक्टर / पोलीस उपनिरीक्षक कसे बनतात? | How to Become Police Sub Inspector?
येथे आपण पोलीस उपनिरीक्षक / पोलीस सब इन्स्पेक्टर या पदाबद्दल माहिती घेणार आहोत. यात आपण पोलीस उपनिरीक्षक पदासाठी लागणारी शैक्षणिक पात्रता, शारीरिक पात्रता, वयोमार्यादा, परीक्षा पद्धत, अभ्यासक्रम या सर्व गोष्टींची माहिती घेणार आहोत.
पोलीस सब इन्स्पेक्टर / पोलीस उपनिरीक्षक पदाबद्दल:
पोलीस उपनिरीक्षक ही महाराष्ट्र गृह विभागांतर्गत येणारी अराजपत्रित (Non Gazetted Officer) ग्रुप बी ची पोस्ट आहे. काही वर्षापूर्वी या पदासाठी वेगळी परीक्षा घेण्यात येत असे परंतु आता PSI-Police Sub Inspector (पोलीस उपनिरीक्षक), STI-State Tax Inspector (राज्य कर निरीक्षक), ASO-Assistant Section Officer (सहाय्यक कक्ष अधिकारी) या तिन्ही पदांसाठी एकच संयुक्त पूर्व परीक्षा घेण्यात येत आहे. पोलीस उपनिरीक्षकाच्या खांद्यावर दोन स्टार असतात. पोलीस उप निरीक्षक यांची नियुक्ती राज्य शासनाच्या पोलीस दलाच्या कोणत्याही कार्यालयात करण्यात येते.
पोलीस उपनिरीक्षक शैक्षणिक आर्हता | MPSC PSI Qualification:
- शासनमान्य विद्यापीठाची पदवी किंवा तिच्याशी समतुल्य असणारी शासनाने घोषित केलेली इतर कोणतीही तत्सम आर्हता असणे आवश्यक आहे.
- पदवीच्या शेवटच्या वर्षात बसलेले उमेदवार संयुक्त पूर्व परीक्षेस तात्पुरते पत्र असतील. परंतु संयुक्त पूर्व परीक्षेमध्ये पास झाल्यानंतर घेण्यात येणार्‍या मुख्य परीक्षेकरिता अर्ज स्वीकारण्यासाठी विहित केलेल्या अंतिम दिनांकापर्यंत पदवी परीक्षा उत्तीर्ण होणे आवश्यक राहील.
- या पदासाठी मराठी भाषेचे ज्ञान असणे आवश्यक असते.
पोलीस उपनिरीक्षक पदासाठी शारीरिक आर्हता | MPSC PSI Physical Qualification:
| पुरुष | महिला |
|---|---|
|
ऊंची कमीत कमी 165 सेंटीमीटर असणे आवश्यक आहे. (अनवानी)
तसेच छाती न फुगविता 79 सेंटीमीटर असने आवश्यक आहे. छाती फुगविण्याची क्षमता ही 5 सेंटीमीटर असने आवश्यक आहे. |
ऊंची कमीत कमी 157 सेंटीमीटर असणे आवश्यक आहे. (अनवानी) |
वेतनश्रेणी:
38600 – 122800 + महागाई भत्ता + इतर भत्ते
पोलीस उपनिरीक्षक पदासाठी वयोमार्यादा | MPSC PSI Age Limit:
- किमान वयोमार्यादा : 19 वर्षे
- कमाल वयोमार्यादा: अमागास वर्गासाठी 31 वर्षे,
- मागासवर्गीय/अनाथ यांसाठी 34 वर्षे.
- खेळाडूंसाठी : 36 वर्षे
- माजी सैनिक : 36 वर्षे
- दिव्यांग उमेदवार या पदासाठी अपात्र आहेत.
पोलीस उपनिरीक्षक पदासाठी निवड पद्धत | MPSC PSI Selection Procedure:
PSI ची परीक्षा ही चार टप्प्यात पूर्ण करण्यात येते.
यातील पहिला टप्पा आहे पूर्व परीक्षा (संयुक्त) Combined Preliminary Exam. PSI (पोलीस उपनिरीक्षक), STI (राज्य कर निरीक्षक) व ASO (सहाय्यक कक्ष अधिकारी) या तिन्ही पदांसाठी एकच संयुक्त पूर्व परीक्षा घेण्यात येते. पूर्व परीक्षेचे गुण अंतिम निवडीच्या वेळी विचारात घेतले जात नाहीत.
पूर्व परीक्षेतून निवड झालेले उमेदवार मुख्य परीक्षेसाठी पात्र असतात. तीनही पदांकरिता मुख्य परीक्षेचा पेपर क्रमांक 1 सामायिक असतो व या पेपरची परीक्षा एकाच दिवशी एकत्र घेतली जाते. मुख्य परीक्षेचा पेपर क्रमांक 2 मात्र पदानुसार स्वतंत्र असेल.
त्यानंतर मुख्य परीक्षेतून पात्र झालेले उमेदवारांची शारीरिक चाचणी घेतली जाते. मुख्य परीक्षेत आयोगाने विहित केलेले किमान किंवा अधिक गुण मिळवणारे उमेदवार शारीरिक चाचणीसाठी पात्र ठरतात.
शेवटचा टप्पा हा मुलाखतीचा असतो. शारीरिक चाचणीमध्ये किमान 60 टक्के गुण मिळवणारे उमेदवार मुलाखतीसाठी पात्र ठरतात.
I) संयुक्त पूर्व परीक्षा | MPSC PSI Preliminary Exam:
यातील पहिला टप्पा आहे पूर्व परीक्षा (संयुक्त) Combined Preliminary Exam. PSI (पोलीस उपनिरीक्षक), STI (राज्य कर निरीक्षक) व ASO (सहाय्यक कक्ष अधिकारी) या तिन्ही पदांसाठी एकच संयुक्त पूर्व परीक्षा घेण्यात येते. पूर्व परीक्षेचे गुण अंतिम निवडीच्या वेळी विचारात घेतले जात नाहीत.
पोलीस उपनिरीक्षक पूर्व परीक्षा अभ्यासक्रम | MPSC PSI Preliminary Syllabus:
पूर्व परीक्षा ही 100 प्रश्न व 100 गुण असलेली परीक्षा असते. यासाठी 1 तासाचा कालावधी असतो. म्हणजेच 60 मिनिटात 100 प्रश्न सोडवावे लागतात. प्रत्येक चुकीच्या प्रश्नासाठी ¼ गुण वजा करण्यात येतात. या परीक्षेचे माध्यम मराठी व इंग्रजी असते. प्रश्नपत्रिकेचे स्वरूप हे वस्तुनिष्ठ बहुपर्यायी असते.
II) मुख्य परीक्षा | MPSC PSI Mains Exam:
मुख्य परीक्षेत प्रत्येकी 200 गुणांचे 2 पेपर असतात. पहिल्या पेपरमध्ये मराठी, इंग्रजी व सामान्य ज्ञान या विषयांचा समावेश केलेला असतो. मराठीचे 50 प्रश्न 100 गुणांसाठी, इंग्रजीचे 30 प्रश्न 60 गुणांसाठी व सामान्य ज्ञान चे 20 प्रश्न 40 गुणांसाठी असा 200 गुणांचा हा पेपर असतो. यामध्ये मराठीचे प्रश्न हे फक्त मराठी भाषेतच असतात व त्याचा दर्जा हा बारावी हा असतो. इंग्रजीचे प्रश्न हे फक्त इंग्रजीमध्येच असतात व त्याचा दर्जा हा पदवी पर्यंतचा असतो. सामान्य ज्ञान घटकाचे प्रश्न हे मराठी व इंग्रजी दोन्ही भाषेत दिलेले असतात व त्यांचा दर्जा पदवी पर्यंतचा असतो. हा पेपर सोडवण्यासाठी एक तासाचा वेळ असतो.
पेपर दोन मध्ये सामान्य क्षमता चाचणी व पदाच्या कर्तव्यासाठी आवश्यक ज्ञान यांचा यात समावेश असतो. यामध्ये 100 प्रश्न 200 गुणांसाठी असून हे प्रश्न मराठी व इंग्रजी भाषेत दिलेले असतात. याचा दर्जा पदवीपर्यंतचा असून हा पेपर सोडवण्यासाठी एक तासाचा वेळ असतो.
पोलीस उपनिरीक्षक मुख्य परीक्षा पेपर I अभ्यासक्रम | MPSC PSI Mains Exam Paper I Syllabus:
पोलीस उपनिरीक्षक मुख्य परीक्षा पेपर II अभ्यासक्रम | MPSC PSI Mains Exam Paper II Syllabus:
मुख्य परीक्षेतील पेपर 1 व पेपर 2 चे गुण एकत्र करून परीक्षेचा निकाल जाहीर करण्यात येतो. पोलीस उपनिरीक्षक पदाकरिता भरावयाच्या एकूण पदांपैकी प्रत्येक आरक्षित प्रवर्गासाठी ४ पट उमेदवार शारीरिक चाचणीसाठी पात्र ठरतील. यानंतरचा पुढचा टप्पा आहे तो शारीरिक चाचणी परीक्षेचा असतो:
III) शारीरिक चाचणी | MPSC PSI Physical Test:
शारीरिक चाचणी एकूण 100 गुणांची असेल. शारीरिक चाचणीमध्ये उत्तीर्ण होण्यासाठी एकूण गुणांपैकी 60 टक्के गुण मिळवणे आवश्यक आहे.
पुरुष |
महिला |
| 800 मीटर धावणे – 50 गुण | 400 मी धावणे – 50 गुण |
| गोळा फेक (7.260 Kg) – 15 गुण | गोळा फेक (4 Kg) – 20 गुण |
| लांब उडी – 15 गुण | लांब उडी – 30 गुण |
| पूल अप्स 8 – 20 गुण |
IV) मुलाखत | Interview:
मुलाखतीसाठी पात्र ठरलेल्या उमेदवारांची अर्हता मूळ कागदपत्र तपासणी करण्यात येते. मूळ कागदपत्रे सादर करणाऱ्या उमेदवाराची मुलाखत घेण्यात येते. पोलीस उपनिरीक्षक पदासाठी 40 गुणांची मुलाखत घेण्यात येते.
पोलीस उपनिरीक्षकाच्या निवडीकरिता मुख्य परीक्षा (संयुक्त पेपर क्रमांक 1 व स्वतंत्र पेपर क्रमांक 2) आणि मुलाखतीमध्ये प्राप्त केलेल्या गुणांची एकत्रित बेरीज करून गुणवत्ताक्रमानुसार निवड यादी तयार करण्यात येते.
माहिती आवडल्यास नक्की शेयर करा.
FAQ’s:
- किमान वयोमार्यादा : 19 वर्षे
- कमाल वयोमार्यादा: अमागास वर्गासाठी 31 वर्षे,
- मागासवर्गीय/अनाथ यांसाठी 34 वर्षे.
- खेळाडूंसाठी : 36 वर्षे
- माजी सैनिक : 36 वर्षे
- दिव्यांग उमेदवार या पदासाठी अपात्र आहेत.
- शासनमान्य विद्यापीठाची पदवी किंवा तिच्याशी समतुल्य असणारी शासनाने घोषित केलेली इतर कोणतीही तत्सम आर्हता असणे आवश्यक आहे.
पदवीच्या शेवटच्या वर्षात बसलेले उमेदवार संयुक्त पूर्व परीक्षेस तात्पुरते पत्र असतील. परंतु संयुक्त पूर्व परीक्षेमध्ये पास झाल्यानंतर घेण्यात येणार्‍या मुख्य परीक्षेकरिता अर्ज स्वीकारण्यासाठी विहित केलेल्या अंतिम दिनांकापर्यंत पदवी परीक्षा उत्तीर्ण होणे आवश्यक राहील. - या पदासाठी मराठी भाषेचे ज्ञान असणे आवश्यक असते.
पोलीस उपनिरीक्षक पदासाठी मुलाखत 40 गुणांची असते.
पोलीस उपनिरीक्षक पदासाठी शारीरिक चाचणी १०० गुणांची असते.
